مطابق مدارک به دست آمده از 6 هزار سال قبل از میلاد مسیح قبایل و ملتها در منطقه بین النهرین برای حمل بار و مسافر خود و کالاهایشان از قایقهای پارویی در رودخانه ها استفاده می کردند.این روند برای سالها ادامه داشت تا اینکه در هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح در سرزمین باستانی سومر در همان بین النهرین چرخ اختراع می شود.
یکی از نخستین چرخهای مقدماتی، معروف به «چرخ کُند»، در هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح در خاورمیانه وجود داشته‌اند. یکی از متقدم‌ترین نمونه‌های آن در تپه پردیس ایران کشف کشده‌است که تاریخ آن به ۵۲۰۰ تا ۴۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. این چرخها از سنگ یا سفال درست می‌شدند و با گیره‌ای در مرکزشان به زمین بسته می‌شدند. ولی تکان‌دادن آنها خیلی زور می‌برد.
البته استناد به تاریخ کاری بسیار سخت است چراکه در برخی منابع آغاز عصر چرخ به 3 هزار سال قبل از میلاد مسیح نسبت داده می شود.اما آنچه که بدیهی بوده است انسان از همان قرون راه را شناخته بود و فهمیده بود که به راه و مسیر برای حمل بار و خودش نیاز دارد.هر چقدر جمعیت انسانها بیشتر می شد نیاز به راه و حمل بار و مایحتاج نیز افزایش می یافت.انسانهای بیشتر به منابع بیشتر نیاز داشتند و هیچ کجای زمین را نمیتوان یافت که همه منابع مورد نیاز یکجا وجود داشته باشد.آنجا که چوب بود مثلا نمک پیدا نمی شد یا آنجا که پارچه بود شیشه پیدا نمی شد.علاوه بر اقتصاد و تجارت که از پایه ای ترین دلایل شناخت راه و گسترش آن بودند بروز جنگها و تجاوزها و چپاول ها به خودی خود نیاز به راه را جدی تری می نمود.حاکمانی که قصد تصرف کشور همسایه را داشتند باید خیل عظیمی از سربازان و امکانات نظامی را با خود به میدان جنگ می رساندند اما چگونه؟ مگر بدون راه می توانستند این حجم از نیرو را منتقل کنند؟
در این قسمت از مقاله لازم به یادآوریست که مقصود ما از راه عمدتا راههای زمینی است بخصوص در بخشی که از دوران اولیه سخن به میان می آید زیرا در دوران اولیه راههای هوایی هنوز وجود نداشتند و راههای دریایی هم همانند امروز توسعه نیافته بودند که مسیرهای بین المللی شناخته شده وجود داشته باشد بلکه لشگرکشی های حاکمان یا کشتی های تجاری در دوران باستان از مسیرهای گاهی حتی شناخته نشده و خطرناک راهی مقصد می شدند و معنی راه در دریا هنوز خیلی خام بود.
در مورد اهمیت راه همینقدر گفتن کافیست که می گویند سپاهیان هخامنشی با آنهمه قدرت نظامی در دوره خود در مواقعی که قصد رسیدن به عراق امروزی یا تیسفون و ایوان مدائن و سرزمینهای آن نواحی را داشتند مجبور بودند از راههای کوهستانی که امروز نواحی کهگیلویه و بویراحمد را تشکیل می دهند عبور کنند ولی آن راهها در اختیار اقوام جنگجو و سلحشور لر بود که به دلیل جنگاوری آنان و برتری ژئوپولیتیکی شان تسلط سپاهیان هخامنشی بر آنان غیرممکن بود به همین دلیل زمانی که سپاه هخامنشی به آن منطقه می رسید فرماندهان اقدام به ارسال هدایایی توسط پیشاهنگان خود برای رئیس قوم می کردند و او اجازه میداد بدون خونریزی سپاه از راههای کوهستانی تحت نظر و تصرف خود عبور کند.
اثر انقلاب صنعتی در حمل بار
از دوران باستان تا آستانه انقلاب صنعتی حمل بار و مسافر تحول چشم گیری نکرد.هرچند با توسعه آهنگری و تسلط انسان بر فلز و شناخت لاستیک چرخهای بسیار با دوام تری نسبت به چرخهای چوبی باستانی ساخته می شد ولی همچنان چهارپایان مسئول کشیدن این چرخها و مسئول حمل بار و مسافر بودند و چند صد سال در سکوت و رخوت به همین شکل سپری شد تا اینکه انقلاب صنعتی ظهور پیدا کرد و با ظهور خود چهره همه چیز را دگرگون ساخت.از لباس تن انسانها در اثر نتایج انقلاب صنعتی تغییر کرد تا نمای ساختمان ها و صدالبته راه ، راهسازی و وسیله نقلیه هم از شاخص ترین موضوعات تغییر یافته بودند.در اثر انقلاب صنعتی حمل بار دگرگون شد و تجارت معنی تازه ای یافت.
تاریخ راه و حمل و نقل تا قبل از انقلاب صنعتی شاهد تغییرات خیلی بزرگی نیست که در این صفحه نیاز به پرداختن موشکافانه به آن وجود داشته باشد.در آن دوران بزرگترین و نامی ترین اختراع در زمینه راه جاده ابریشم بود و هرآنچه که به وسایل نقلیه مربوط می شد به تغییرات جزئی در آنها محدود بود.بنابراین به دلیل تمرکز این صفحه بر حمل بار و بخصوص حمل بار در بخش جاده ای پرداختن به تحول حمل و نقل و مراحل آن را از مقالات بعدی پی خواهیم گرفت.از علاقه مندان به تاریخ دعوت می کنیم برای تکمیل مطالب این صفحه به ما یاری برسانند.صفحه تماس با ما همیشه منتظر دریافت پیامهای شماست
- تاریخچه حمل و نقل بار در دنیا – قسمت 2
با پیدایش عصر جدید توسط اروپایی ها بشر در زمینه صنایع مختلف پیشرفت های بزرگی داشت، ظهور اتومییل و راه آهن از بزرگترین پیشرفت های ارتباطی در آن زمان بود. سه دوره کلی پیشرفت حمل و نقل بار در تاریخ استفاده از انسان ها و حیوانات: حمل و نقل های جاده ایی ابتدایی ترین و […] - تاریخچه حمل و نقل بار در دنیا – قسمت 1
امروزه همه ما از راه های مختلف حمل و نقل بار استفاده کرده ایم، اما آیا تا به حال به تاریخچه آن و اینکه در گذشته انسان ها بدون نبود لوازم حمل و نقل چه می کردند فکر کرده ایم؟اکثر افراد در هنگام استفاده از لوازم حمل و نقل مشتاق می‌شوند تا اطلاعاتی نسبت به […] - تاریخچه حمل و نقل در ایران – قسمت 2
بعد از تاسیس اداره حمل و نقل بود که بسیاری از مشکلات مردم برطرف شد. از بهترین خدماتی که توسط این اداره ارائه شد می‌توان به مشخص کردن زمان کار اتوبوس‌ها، تعیین هزینه کرایه، صادر کردن پلاک‌های شناسایی برای کلیه اتوبوس‌ها و همچنین به وجود آوردن آیین‌نامه انضباطی اشاره کرد. با گذشت زمان تعداد خطوط […] - تاریخچه حمل و نقل در ایران – قسمت 1
بر کسی پوشیده نیست که کشور ما دارای تمدن باستانی بسیار کهن است.این تمدن و قدمت خود سبب داشتن سابقه بسیار طولانی و درخشان در زمینه تاسیس راه و حمل و نقل و سایر موارد از این دست می باشد. حمل و نقل بخشی از تاریخ و فرهنگ ایرانیان از دوران باستان بوده چرا که […] - تاریخ حمل بار
مطابق مدارک به دست آمده از 6 هزار سال قبل از میلاد مسیح قبایل و ملتها در منطقه بین النهرین برای حمل بار و مسافر خود و کالاهایشان از قایقهای پارویی در رودخانه ها استفاده می کردند.این روند برای سالها ادامه داشت تا اینکه در هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح در سرزمین باستانی سومر […]
